23 Haziran 2008 Pazartesi

TUTANAK NEDİR, NASIL YAZILIR?

UZMAN ÖĞRETİCİNİN DERS NOTLARINDAN-TUTANAK

E. Emniyet Müdürü A.Haluk TARHAN ©Tüm hakları saklıdır.

KAVRAM
Görevlilerin görevi sırasında bir olayı tespit etmek , gördüklerini, duyduklarını ve yapılan araştırmaları belgelendirmek için hazırladığı, ilgililerce imzalanan resmi belgelerdir. Tutanaklar, meydana gelen olaylarla ilgili olarak, mevcut durumu tespit eden, yapılan araştırmaları açıklayan nitelikte olmalıdır.

TUTANAK İLE İLGİLİ TEMEL İLKELER
1)Tutanaklara kanun tarafından delil niteliği verildiği: Bazı tutanaklar sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belgelerdir. Örneğin duruşma tutanakları, seçim kurulu tutanakları, noterlerin düzenlediği işlemler. Kolluğun düzenlediği tutanaklar aksi sabit oluncaya kadar geçerli tutanaklardan değildir. Ancak önemli delillerdendir. Ancak bunun istisnaları* da Trafik polisinin ve Orman Kolluğunun düzenlediği suç saptamasına dair tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli belgelerdir. ÖGG tarafından düzenlenen tutanakların da önemli delil olabileceği düşünüldüğünde bu belgeler nedeniyle kurumların veya kişilerin zarar görmesi, ÖGG’nin hukuken sorumluluk altına girmesi yani suç işlemesi anlamına gelir.
2)Tutanağın bölümlerinin olduğu:
a) Başlık: Her tutanağın bir başlığı olmalı prensibi.
Olayın veya yapılan işlemin içeriğine göre tutanağın üst-orta bölümüne büyük harflerle başlık yazılır. Konunun içeriğinin açıklanmaması halinde sadece TUTANAK yazılması da yeterlidir. Örneğin, EMANETE ALMA TUTANAĞI.
b) Giriş: Tutanak tutulması gerektiren konuya hazırlayıcı bilgiler verilen, düzenleme nedenini açıklayan başlangıç bölümüdür. Görevli olunan yer ve zaman dilimi, olayın öğreniş şekli belirtilir. Örneğin, “01.01.2006 günü 08.00-16.00 saatleri arasında görevli bulunduğumuz İstanbul Sabiha Gökçen Hava Limanı yurtdışı giden yolcu katı girişindeki görevimiz esnasında, saat 14.00 sıralarında kız kardeşini yolcu etmek amacıyla giriş yapan…”
c) Gelişme: Olayın başlangıç, gelişme ve sonucunun yazıldığı bölümdür. İlgili kişilerin açık kimlikleri, olayın ispatına yarayacak iz ve delillerin yer aldığı bölümdür. Örneğin, “İstanbul Emniyet Müdürlüğü Personel Şube Müdürlüğü’nde görevli ………..sicil sayılı Komiser Yardımcısı Emin Berk’e ait 301-76097 seri numaralı 9 mm çaplı Ruger marka tabanca çıkışta kendisine geri verilmek üzere emanete alındığına dair; …”
d) Sonuç : Tutanağın sonunda (tutanak) olduğunun belirtilmesi prensibi. Yazının bir tutanak olduğu, taraflarca okunduğunun ve tanzim edildiği yerin belirtildiği bölümdür. Örne-ğin, “İşbu emanete alma tutanağı tarafımızdan tanzimle hazır bulunanlarca okunarak, doğruluğu anlaşıldıktan sonra imza altına alınmıştır.”
e) Tarih ve saat:Tarihin ve saatin yazılması zorunludur. Aksi halde hukuki değeri azalır. (Sonuç bölümünden sonra ara verilmeksizin yazılır) Örneğin, “…alınmıştır. 01.01.2006 14.10 ”
f)İmzalar:Başta görevliler olmak üzere olay veya işleme göre diğer kişilerin ad-soyad, unvan ve imzalarının bulunduğu bölümdür. Tutanakların birden fazla sayfadan oluşması halinde, imza kısmı son sayfada açılmalı, önceki sayfalar tutanağı imzalayan kişiler tarafından paraflanmalı veya imzalanmalıdır.İmza atmasını bilmeyen kişilere, sağ el işaret parmağı ile isminin üzerine parmak bastırılır. İmzalamak istemeyenler için imzadan imtina ettiği isminin altına yazılır.


EMANETE ALAN HAZIR BULUNAN EMANET BIRAKAN
Salih TURAN Selim KUZU Emin BERK
ÖGG ÖGG Komiser Yrd
İmza İmza İmza


3) Tutanakların adli soruşturma safhası itibariyle hazırlık soruşturması bakımından an-lam ifade edebilmesi için en az iki resmi görevli tarafından imza edilmesi prensibi.
4) Tutanağın çeşitlerinin olduğu: Özel Güvenlik Görevlisinin de tanzim edebileceği bazı tutanak çeşitleri, Yakalama Tutanağı, Üst Arama Tutanağı, Zaptetme Tutanağı, Olay Tespit Tutanağı, Zor Kullanma Tutanağı,Silah Kullanma Tutanağı,Buluntu Eşya Tutanağı.
ÖGG’nin tanzim edemeyeceği veya düzenlemesinin uygun olmayacağı bazı tutanak çeşitleri de vardır.
İfade Tutanağı:ÖGG’nin ifade alma yetkisi yoktur,düzenleyemez.
Suçüstü Tutanağı: ÖGG’nin bu tutanağı düzenlememesi uygun olur. Onun yerine olay tutanağı düzenleyip durumu derhal genel kolluğa intikal ettirir.
5) Tutanaklarda 5N (Ne, nerede, ne zaman, nasıl ve niçin) 1K (Kim) sorularının cevabı bulunmalıdır. Tutanaklar, doğru ve gerekli bilgileri içermeli, eksik, gereksiz ve yanlış bilgiler tuta-nakta yer almamalıdır.

TUTANAK İLE İLGİLİ YARDIMCI İLKELER
1) Tutanaklar A4 veya A5 kağıtlara yazılmalıdır.
2) Tutanaklar, bilgisayar ve daktiloda yazılabileceği gibi, okunaklı olmak şartıyla el yazısı ile de yazılabilir.
3) Tutanaklar elle yazıldığında dolma kalem veya tükenmez kalemle yazılmalıdır. Kurşun kalem kullanılmaz.
4) Tutanaklar elle yazıldığında aynı kişi tarafından ve aynı kalem kullanılarak yazılır. Zorunluluk halinde bir değişiklik söz konusu ise bu husus tutanak içinde belirtilir. Aynı kural daktilo değişikliği için de geçerlidir.
5) Tutanaklar kağıdın sadece bir yüzüne yazılmalıdır. Eğer tutanak birden fazla sayfaya yazıacak ise sayfanın üst kısmında tutanağın kaçıncı sayfası olduğu yazı ile belirtilmelidir.
6) Tutanak üzerinde silinti, kazıntı ve ilave yapılmamalıdır. Eğer yanlış kelime yazılmışsa, üstü tek çizgi halinde çizilmeli ve çizilen kelimeden hemen sonra parantez açılarak kaç kelime çizildiği yazılmalı ve son olarak da tutanağı düzenleyen kişilerce üstü paraflanmalıdır.
7) Tutanak içindeki açık kimliğe dair olanlar dışında kalan bilgilerin rakamla yazılması durumunda, parantez içerisinde harflerle de yazılmalıdır.
8) Tutanaklar, başlık ve imza bölümü dışarıda bırakılırsa, tarih ve saatle başlar tarih ve saatle biter.
9) Tutanaklar sade bir dille ve olayların oluş sırasına göre hukuk terimleri kullanılarak, imla kurallarına uygun olarak düzenlenmelidir.
10) Tutanaklar en az üç nüsha tanzim edilmelidir.

ÖRNEK OLAYLAR

ÖRNEK OLAY I

OLAY TUTANAĞI

06.02. 2006 günü saat 16.00-24.00 saatleri arasında Belediye İş Merkezinde devriye görevini ifa etmekte iken saat 17.00 sıralarında iş merkezi içerisinde 23 no’lu yerde Atacan Döviz adı altında faaliyet gösteren işyerinin alarmının çaldığının anlaşılması üzerine alarm çalan işyerine ivedi olarak intikal edilmiş, dış durumunun normal olmasının anlaşılması ile kısa bir süre sonra, bulunduğumuz yere intikal eden bölge asayiş ekibi görevlileri ile birlikte iş yeri içerisine girilmiş ve iş yeri sahibi Rıfat GÖLE ile yapılan görüşme neticesinde durumun normal olduğu ve alarmın hava muhalefeti nedeniyle yanlışlıkla çalmış olabileceği anlaşılmış olup iş yerinde herhangi bir zarar ve ziyanın bulunmadığının anlaşılması üzerine;
İşbu tutanak tarafımdan tanzim ile altı birlikte imza altına alınmıştır. 06.02.2006 Saat17.20

Ali GESİLİ Rıfat GÖLE
ÖGG İş yeri Sahibi
İmza İmza

SORU: Yukarıda verilen Örnek’te hangi yanlış ve eksiklikleri tespit edebiliriz?


ÖRNEK OLAY II


BULUNTU EŞYA TUTANAĞI


05.05.2005 günü 10.00-18.00 saatleri arasında görevli bulunduğumuz Tekirdağ İnönü Kapalı Spor Salonu’nda Türk Telekom-Pertevniyal t akımları arasında oynanan basketbol karşılaşması esnasında yaptığımız kontrollerde saat 15.00 sıralarında Kapalı Salon içinde bulunan erkek tuvaletinde 1(bir) adet DRC-HC 23 model Sony marka video kamera bu-lunmuş, konu ile ilgili olarak derhal 155 polis imdat telefonuna bilgi verilmiş, dahili anons sisteminden duyuru yapılmasına ve karşılaşmanın sona ermesine rağmen video kamerayı almaya gelen herhangi bir şahsın bulunmaması üzerine anılan eşyayı Polis Merkezine tes-
lim etmek üzere emanete alındığına dair;
İşbu Buluntu Eşya Tutanağı tarafımızdan mahallinde tanzim edilerek, okunduktan ve doğruluğu anlaşıldıktan sonra imza altına alınmıştır.05.05.2005 saat 15.20
Haldun TEKİN Recep SARI
ÖGG ÖGG
İmza İmza


SORU: Doğru sayılabilecek bir tutanak, Örnek Olay II’de verilmiştir. Buna göre “Tutanaklarda şüpheli, tanık, müşteki-mağdurların açık kimlikleri yer alır” ilkesi Tutanakların Ortak Özellikleri arasında sayılabilir mi?


SORULAR
1) Üzerinde silah bulunan kişi özel güvenlik görevlisinin düzenlediği tutanağı imzalamazsa ne olur?
( 27-28/01/2005 Günü yapılan Özel Güvenlik Yazılı Sınavı- Soru:5)
a)İmzalamadığı tutanağa yazılır b)Zorla imzalattırılır c)İmzalayacağı yeni bir tutanak hazırlanır
d)Cezası artırılır e)Tutuklanır


2) Tutanağın adli soruşturma safhası itibariyle hazırlık soruşturulması bakımından anlam ifade edebilmesi için en az kaç resmi görevli tarafından imzalanması gerekir?
( 27-28/01/2005 Günü yapılan Özel Güvenlik Yazılı Sınavı- Soru:34)
a)1 b)2 c)3 d)4 e)5


3) Aşağıdakilerden hangisi tutanağın bölümlerinden değildir?
(Özel Güvenlik Üçüncü Yazılı Sınavı-Soru:28)
a)Başlık bölümü b)Giriş bölümü c)Gelişme bölümü d)İspat bölümü e)İmza bölümü


4) Aşağıdakilerden hangisi tutanağın bölümlerinin doğru olarak sıralanmış halidir?
(Özel Güvenlik İkinci Yazılı Sınavı-Soru:25)
a)Başlık-Giriş-Gelişme-Tarih ve saat-İmza-Sonuç
b)Başlık-Giriş-Tarih ve saat-İmza-Sonuç-Gelişme
c)Başlık-Giriş-Gelişme-Sonuç-Tarih ve saat-İmza
d)Tarih ve saat-Başlık-Giriş-Gelişme-Sonuç-İmza
e)Başlık-Tarih ve saat –Giriş-Gelişme-Sonuç-İmza


5) “Özel güvenlik görevlisinin müdahalesi sonucu karşılaştığı, el koyduğu olaylarda medyana gelen durumları, yapılan işlemleri ve elde edilen bilgileri tespit edip yazılı hale getirerek hazırlamış olduğu tutanağa …………denir” cümlesinde boşluk olan bölümde aşağıdakilerden hangisi yer almalıdır? (Özel Güvenlik İkinci Yazılı Sınavı-Soru:26)
a)Arama tutanağı b)Yakalama tutanağı c)Olay tespit tutanağı
d)İhbar tutanağı e)Zapt etme tutanağı

Yanıtlar:1)a 2)b 3)d 4)c 5)c



ÜNİTE KAYNAKLARI
GELERİ Aytekin: Güvenlik Tedbirleri, Ankara 2005
KAYGISIZ Mustafa: Özel Güvenlik Mevzuatı ve Hizmetleri,2.Baskı, Ankara 2005.
KUNTER Nurullah: Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku,İstanbul 1981.
ŞAHİN Eyüp : “ Tutanakların Dili ”, Polis Dergisi, Sayı:32, s.17, 2004.
ŞEKERCİOĞLU Metin: Kolluğun Yargısal Kılavuzu, Ankara 1980.
ÜNSAL Faruk: Özel Güvenlik Tedbirleri,Ankara 2005.




*Bir başka istisna, 4926 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunun 21.Maddesi "Kolluğun düzenlediği tutanaklar aksi sabit oluncaya kadar geçerli tutanaklardan değildir" ilkesini değiştirmemişti. Zaten 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 4926 Sayılı Kanunu yürürlükten kaldırmış olup, 5607 Sayılı Kanunun “Tutanaklar” başlığını taşıyan 20. Maddesinde “... tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir” hükmüne yer verilmemiştir.

4926/MADDE 21.- Kaçakçılık suçlarının izlenmesine ilişkin tutanakların;
a) Tarih, yer, düzenleyenlerin unvan ve isimleri, hâkim kararının tarih ve sayısı ile mülkî amirin veya Cumhuriyet savcısının yazılı emri ile yapılması durumunda emrin tarih ve sayısını,
b) Olay ve kanıtlarını, suç konusu eşya ve taşıma araçlarının ayrıntılı olarak türü, kapsamı, miktar ve nitelikleri ile nerede ve ne suretle el konulduklarını,
c) Zanlının kimlik, iş ve ikamet yeri ile ifadesini,
Kapsaması ve düzenleyen memur ile zanlının ve varsa hariçten hazır bulunan iki kişi tarafından imza edilmesi gereklidir.
Bu koşulları bütünü ile taşıyan ve 16 ncı maddede yazılı memurlar tarafından düzenlenen tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir.
4926/MADDE 16. - Mülkî amirler, gümrük ve gümrük muhafaza amir ve memurları, Emniyet, Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığına bağlı personel bu Kanunun suç saydığı fiilleri önleme, izleme ve soruşturmakla yükümlüdür ve kaçakçılık olayını öğrendikleri veya haber aldıkları veya rastladıkları andan itibaren bu Kanunun kendilerine yüklediği görevleri hemen yerine getirmeye mecburdur.
Kaçakçılığı önleme, izleme ve soruşturmakla görevli olanlar operasyon gerektiren kaçakçılık olaylarından haberdar olduklarında kanunî görevlerini yapmaya başlar ve aynı zamanda mahallin en büyük mülkî amirine bilgi verirler.
Amaç
4926/MADDE 1. - Bu Kanunun amacı, kaçakçılık suçları ile cezalarını ve kaçakçılığı önleme, izleme, soruşturma, yargılama usul ve esaslarını belirlemektir
Tutanaklar
5607/MADDE 20 – (1) Kaçakçılık fiillerinin izlenmesine ilişkin tutanakların;
a) Tarih, yer, düzenleyenlerin unvan ve isimleri, hâkim kararının tarih ve sayısı ile Cumhuriyet savcısının yazılı emri ile yapılması durumunda emrin tarih ve sayısını,
b) Olay ve kanıtlarını, suç veya kabahat konusu eşya ve taşıma araçlarının ayrıntılı olarak türü, kapsamı, miktar ve nitelikleri ile nerede ve ne suretle el konulduklarını,
c) İlgilinin kimlik, iş ve yerleşim yeri ile varsa ifadesini,
kapsaması ve imza altına alınması gereklidir.
(2) İşlemde hazır bulunan ilgililerce onanmak üzere tutanağın kendilerini ilgilendiren kısımları okunur veya okumaları için kendilerine verilir. Bu husus tutanağa yazılarak ilgililere imza ettirilir. İmzadan kaçınma halinde nedenleri tutanağa geçirilir.